Internet dobrze wykorzystywany niesie ze sobą wiele korzyści. Niestety może być też poważnym zagrożeniem dla dziecka lub nastolatka. Warto wiedzieć na co mogą być narażeni najmłodsi. Najczęstszym zjawiskiem jest cyberprzemoc, ale to nie jedyne na co można natrafić napotkać w sieci. Zawierciańscy policjanci przypominają! Obserwujmy i reagujmy!
Czym różni się cyberprzemoc od przemocy? Przede wszystkim tym, że do cyberprzemocy wykorzystywane są nowe technologie, a sprawca jest nieco bardziej anonimowy.
Przemoc to różne zachowania: wyzywanie, straszenie, prześladowanie, oczernianie, poniżanie. To wszystko może się dziać w tzw. realu, ale też w sieci. W Internecie może polegać to na przerabianiu i publikowaniu ośmieszających materiałów, zdjęć, filmów, upublicznianiu sekretów ofiar, wulgarnym i złośliwym komentowaniu wpisów lub zdjęć. Może to być także podszywanie się pod inną osobę za pomocą przechwyconego profilu, poczty, jak również celowe ignorowanie aktywności ofiary w sieci.
Akty cyberprzemocy należy rozpatrywać zarówno w kontekście ofiary (osoby poszkodowanej), jak i sprawcy (osoby lub grupy osób) oraz świadka zdarzenia. Cechą charakterystyczną cyberprzemocy jest wyższa, niż w tradycyjnej formie przemocy, anonimowość. Pozwala ona sprawcom na odczuwanie złudnego wrażenia bezkarności. To z kolei może zachęcać do podejmowania działań przemocowych. Cyberprzemoc charakteryzuje się ciągłością trwania (zwykle nie kończy się na jednorazowym zdarzeniu) oraz szybkością rozpowszechniania się informacji/materiałów skierowanych przeciwko jej ofierze oraz ich dostępność.
Ze względu na powszechność zjawiska cyberprzemocy jej poszczególne formy uzyskały swoje nazwy:
Cyberstalking
Zjawisko natrętnego i złośliwego dręczenia pojedynczej osoby, grupy osób lub całej organizacji przy użyciu technologii informacyjnej, w szczególności Internetu. Prześladowca określany jest często jako stalker.
Trollowanie
To różnego typu nieprzyjazne zachowania wobec innych użytkowników Internetu, które mają na celu rozbicie prowadzonej dyskusji. Zjawisko to jest obecne w miejscach przeznaczonych do wymiany myśli między Internautami, czyli na grupach dyskusyjnych, forach, czatach itp.
Troll parenting
Publikowanie przez rodziców i opiekunów w Internecie wizerunku dziecka w ośmieszającym czy wręcz kompromitującym kontekście.
Flaming
To celowe zaognianie wymiany zdań między użytkownikami w różnego typu serwisach dyskusyjnych, prowadzące do narastania agresji wypowiedzi.
Child grooming
Uwodzenie dzieci w Internecie (ang. child grooming). to rodzaj relacji tworzonej za pośrednictwem Internetu między osobą dorosłą a osobą małoletnia (poniżej 15 roku życia w rozumieniu przepisów Kodeksu Karnego), w celu jej uwiedzenia i wykorzystania. Działania podejmowane przez sprawcę nastawione są na nawiązanie więzi emocjonalnej z dzieckiem w celu zdobycia jego zaufania. Ma to w konsekwencji przekonać dziecko do podejmowania różnych czynności i ułatwić późniejsze jego seksualne wykorzystanie. Wykorzystanie seksualne nie wiąże się wyłącznie z fizycznym aktem w świecie realnym, ale również innymi formami takimi jak: prezentowanie dziecku materiałów pornograficznych, prowadzenie rozmów o charakterze erotycznym, składanie propozycji seksualnych, nakłanianie do wykonywania i wysyłania intymnych zdjęć/filmów, czy prezentowanie zachowań seksualnych podczas chatów i wideotransmisji. Grooming jest często procesem rozłożonym w czasie i przebiegającym wieloetapowo. Rozpoczyna się od zaprzyjaźnienia się z dzieckiem. Następnie jest ono „oswajane” ze szkodliwymi treściami, w kontaktach poruszane są tematy związane z seksem. Kolejny etap polega zachęcaniu do podejmowania czynności intymnych przy jednoczesnym naleganiu na utrzymaniu tajemnicy dotyczącej relacji. Podczas procesu uwodzenia sprawca stosuje różne techniki manipulacji, używa również szantażu czy groźby. Ryzyko podejmowania niebezpiecznych kontaktów online przez dzieci i młodzież jest często związane z niskimi kompetencjami w zakresie właściwiej oceny sytuacji, rozumienia i przewidywania skutków podejmowanych działań. Jednocześnie należy pamiętać, iż większość dzieci charakteryzuje otwartość, zaufanie do świata i chęć nawiązywania znajomości. Uwodzenie dzieci w Internecie jest przestępstwem uregulowanym w art. 200a kodeksu karnego.
Szkodliwe i nielegalne treści
Prezentujące przemoc, obrażenia fizyczne, śmierć (ofiary wypadków, okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt), nawołujące do autodestrukcji (samookaleczeń, samobójstw, zażywania szkodliwych substancji itp.), zachęcające do nietolerancji, wrogości czy nienawiści, pornografia dziecięca.
Nadużywanie Internetu
Rozumiane jako nadmierne i/lub dysfunkcyjne używanie Internetu związane z czasem, jak i intensywnością korzystania z sieci oraz potrzebą korzystania z sieci z jednoczesną utratą kontroli nad planowanym czasem aktywności online. Wiąże się to często z zaniedbywaniem innych aspektów życia. Zjawisko to, jak dotąd, nie doczekało się jednej, powszechnie uznawanej definicji. Opisując zagadnienie stosuje się pojęcia takie jak „siecioholizm”, „nadużywanie Internetu”, „patologiczne używanie” czy „uzależnienie od Internetu”. Część badaczy uważa, iż pojęcie „uzależnienie” nie może mieć zastosowania w kontekście Internetu, z uwagi na fakt przyporządkowania temu pojęciu grupy uzależnień fizjologicznych (alkohol, substancje psychotropowe, nikotyna). Zdaniem innych „uzależnienie od Internetu” mieści się w grupie uzależnień behawioralnych, co daje podstawę do stosowania tego terminu również w kontekście Internetu. Uzależnienie od Internetu nie jest sklasyfikowane jako choroba według klasyfikacji zaburzeń psychicznych. Nadużywanie sieci związane zarówno z czasem, intensywnością korzystania z Internetu, przy równoczesnym zaniedbywaniem innych aktywności. W wielu przypadkach stan taki ma znaczący wpływ na pogorszenie funkcjonowania człowieka w różnych sferach: fizycznej, psychicznej, społecznej, ekonomicznej, interpersonalnej.
Uzależnienie od gier komputerowych
Objawami uzależnienia dziecka od gier to m.in.
- spędzanie przy komputerze coraz więcej czasu, nie robiąc przerw i ograniczając inne aktywności (np. spotkania z kolegami, dotychczasowe zainteresowania, naukę, odrabianie lekcji, spanie, jedzenie),
- zaniedbuje obowiązki domowe i szkolne, jego oceny są słabsze; pojawiają się zmiany nastroju, problemy z koncentracją i zasypianiem, a także izolacja,
- kłamie na temat tego, jak długo grało,
- podczas prób ograniczenia korzystania z komputera reaguje rozdrażnieniem, agresją (werbalną, a czasem fizyczną lub płaczem.
Internetowe wyzwania
Idea internetowych wyzwań polega na wrzucaniu do sieci filmików przedstawiających osoby, które usiłują sprostać najdziwniejszym zadaniom – w teorii zabawnym, najczęściej niezbyt mądrym, nierzadko groźnym. Istotą tej mody jest pokazanie swoich dokonań możliwie jak najszerszemu gronu odbiorców. Pomysły na internetowe wyzwania biorą się z różnorodnych inspiracji. Okazuje się, iż tego rodzaju zabawy angażują dużą grupę nastolatków. Do najpopularniejszych internetowych wyzwań podejmowanych przez młodzież należą m.in.: oblewanie się lodowatą wodą, udawanie mrożonego kurczaka, zakładanie na głowę prezerwatywy z wodą, selfie na najwyższej konstrukcji w mieście, itp.
Przykłady wysoce ryzykownych Wyzwań internetowych (internet challange):
- Neknomination - wypicie w możliwie najkrótszym czasie jak największej ilości alkoholu,
- Zawody w połykaniu jak największej ilości lekarstw/ środków medycznych,
- Wyzwanie ognia - polegające na oblewaniu się łatwopalną substancją i podpalaniu jednej lub kilku części ciała i natychmiastowym gaszeniu,
- Sól i lód - posypywanie skóry solą, a następnie przykładanie kostki lodu i wytrzymanie z palącym bólem jak najdłużej (grozi powstaniem odmrożeń trzeciego stopnia i martwicą skóry),
- Zabawa w duszenie – polegająca na odcinaniu dostępu tlenu do mózgu w celu osiągnięcia stanu euforii jak po zażyciu substancji psychoaktywnych.
Materiały przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci
Potocznie pornografia dziecięca –- Termin określający materiały (tekst, film, zdjęcie, zapis audio), które powstały podczas seksualnego wykorzystania dziecka. Termin „materiały przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci” jest bardziej poprawny niż termin „pornografia dziecięca” ponieważ odzwierciedla charakter przestępstwa dokonanego na dziecku. Polski Kodeks Karny (art. 202) zabrania produkcji, utrwalania, przechowywania, posiadania, uzyskiwania dostępu oraz prezentacji treści pornograficznych z udziałem małoletniego. Jak również: produkcji, rozpowszechniania, prezentowania, przechowywania, posiadania treści pornograficznych przedstawiających wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej.
,,Erotyka dziecięca’’ - Treści, które przedstawiają dziecko w seksualnym kontekście (np. ubrane w erotyczną bieliznę, upozowane w erotycznych i wyzywających pozach), które nie stanowią naruszenia prawa. Wytwarzanie takich treści jest formą wykorzystania seksualnego.
Seksting
Zjawisko dotyczące przesyłania za pomocą komputera oraz urządzeń mobilnych z dostępem do Internetu swoich zdjęć, wiadomości o seksualnym charakterze lub też samodzielnie wykonanych materiałów video. Problem sekstingu obejmuje wszystkie grupy wiekowe, jednak proceder ten jest najbardziej popularny i niebezpieczny wśród nastolatków (wynika to z popularności i umiejętności korzystania z nowych technologii, a także typowego dla okresu dojrzewania zainteresowania sprawami seksualnymi). Zagrożenie sekstingu związane jest z niebezpieczeństwem upublicznienia i rozpowszechniania prywatnego materiału przez odbiorców np. erotycznego pokazu. W niektórych przypadkach wytwarzanie, przesyłanie lub publiczne udostępnianie może być nielegalne (patrz: pornografia dziecięca i cyberprzemoc) a czasem może nawet prowadzić do pozyskiwania korzyści materialnych związanych ze sprzedażą materiałów.
Cyberprostytucja
Zjawisko polegające na uzyskiwaniu korzyści materialnych w zamian za udostępnianie, przekazywanie poprzez Internet materiałów erotycznych lub pornograficznych wytworzonych z własnym udziałem. Mogą to być zdjęcia i filmy lub (coraz częściej) pokaz na żywo za pomocą kamerki internetowej.
Mowa nienawiści
Znieważenie, pomawianie lub rozbudzanie nienawiści wobec osoby, grupy osób lub innego wskazanego podmiotu. Mowa nienawiści jest narzędziem rozpowszechniania antyspołecznych uprzedzeń i dyskryminacji ze względu na rozmaite cechy, takie jak: rasa (rasizm), pochodzenie etniczne (ksenofobia), narodowość (szowinizm), płeć (seksizm), tożsamość płciowa (transfobia), orientacja psychoseksualna (homofobia), wiek (ageizm), światopogląd religijny (antysemityzm, chrystianofobia, islamofobia).
Pro-ana
Styl życia polegający na dążeniu do doskonałości, za jaką uważa się wychudzoną figurę. Ana pochodzi od słowa anoreksja, czyli zaburzenia odżywiania polegającego na patologicznym głodzeniu się. Pro-ana promuje anoreksję i jest bardzo aktywny w Internecie, popularny szczególnie wśród dziewcząt, które odchudzając się zakładają blogi. Znakiem rozpoznawczym jest dekalog pro-ana, który rozpoczyna się hasłem: „Jeśli nie jesteś szczupła, to znaczy, że nie jesteś atrakcyjna”, promotorzy pro-ana często posługują się symbolami motyli.
Sekstorion
Forma wykorzystania seksualnego, którego celem jest pozyskanie materiałów pornograficznych lub usług seksualnych na drodze szantażu wobec ofiary. Często sprawca szantażu pozyskuje materiały pornograficzne ofiary w wyniku sekstingu i zmusza ofiarę do przesłania kolejnych materiałów lub poddania się aktom seksualnym.
Źródło: www.gov.pl
Warto wiedzieć na co można natrafić w sieci i z jakimi sytuacjami mogą spotkać się dzieci i młodzież. Znając problem, będzie wiadomo, jak sobie z nim poradzić. Zawierciańscy policjanci apelują o reakcję. Negatywne zachowania zawsze powinniśmy zgłaszać!
Apelujemy!
Zachowania takie jak dręczenie, nękanie, prześladowanie, podszywanie się pod inne osoby i kradzież tożsamości w Internecie są zabronione. Zgłaszaj je administratorom portali. Warto dołączać dowody cyberprzemocy.
Jeżeli widzisz w sieci, coś co Cię niepokoi – nie wahaj się. Reaguj, zgłaszaj! Gdzie?Incydenty naruszające bezpieczeństwo w sieci:
https://incydent.cert.pl
Nielegalne treści w Internecie:
https://dyzurnet.pl
